จากการขุดค้นทางโบราณคดีในพื้นที่มิวเซียมสยาม หรือกระทรวงพาณิชย์เดิม ในปี 2550 พบชิ้นส่วนของสิ่งปลูกสร้างที่มีรูปแบบและอยู่ในความลึกต่างจากอาคารในยุคเดียวกัน มีฐานรากเป็นอิฐขนาดใหญ่กว่าอาคารที่พบในพื้นที่เดียวกัน สิ่งปลูกสร้างนี้ถูกทำลายจากการก่อสร้างในยุคถัดมา จึงไม่สามารถระบุได้ถึงขนาด แต่ด้วยมีการพบวัตถุโบราณยุคพระนารายณ์ ที่ตั้ง รูปแบบของฐานราก และเทคนิคการก่อสร้าง จึงมีการตั้งข้อสันนิษฐานว่าสิ่งปลูกสร้างดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของป้อมบางกอก นั่นเอง
.
ดังที่ทราบกันว่าในสมเด็จพระนารายณ์ ทรงโปรดเกล้าให้ ชาวฝรั่งสร้างป้อมปราการ ทั้งตะวันตกและตะวันออกฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ป้อมทั้งสองมีชื่อว่า “ป้อมบางกอก” และ “ป้อมเมืองธนบุรี” ซึ่งเรียกกันว่าป้อมวิไชยเยนทร์ โดยมีออกญาวิไชยเยนหรือ “คอนสแตนติน ฟอลคอน” (Constantine Phaulkon) และออกญาพระศักดิสงคราม หรือ “เชวาลิเอร์ เดอ ฟอร์บัง” (Chevalier de forbin) เป็นผู้ควบคุมการก่อสร้าง และเอ็ม เดอ ลามาร์ เป็นสถาปนิกและวิศวกร โดยสร้างเป็นป้อมรูปดาว (Bastion fort) แบบยุโรป
.
ตามที่ได้กล่าวไว้ในประชุมพงศาวดารว่า
“อยู่มาเพลาหนึ่ง จึ่งเจ้าพญาสมุหนายกกราบทูลพระกรุณาว่า เมืองพิศนุโลกย์เป็นหัวเมืองใหญ่ฝ่ายเหนือ แลที่ทางซึ่งจะรับราชศัตรูเพื่อจะมีมานั้นเห็นมิสู้มั่นคง แลจะขอพระราชทานให้ก่อป้อมใหญ่สำหรับเมือง อนึ่งฝ่ายข้างปากใต้เล่าจะขอให้ก่อป้อมไว้ ณ. เมืองธนบูรียทั้งสองฟากแม่น้ำ แลจะทำสายโซ่อันใหญ่ขึงขวางน้ำตลออดถึงกันทั้งสอฟาก สำหรับป้องกันอริราชไพรีจะมีมาทางทะเล สมเด็จพระพุทธเจ้าอยู่หัวตรัสเห็นชอบด้วย โดยถ้อยคำเจ้าพญาวิไชยเยนทรกราบทูลนั้น แลทรงพระกรุณาดำรัสให้เจ้าพญาวิไชยเยนเป็นแม่กองก่อป้อม ณ เมืองพิศนุโลกย์ แลเมืองธนบูรียนั้นแล้วเสร็จทั้งสองตำบล..”
.
ป้อมยังคงมีอยู่จนมาถึงสมัยกรุงธนบุรี มีการซ่อมแซมป้อมฝั่งทางทิศตะวันตกและเปลี่ยนชื่อเป็นป้อมวิไชยประสิทธิ์ ปัจุบันเป็นพื้นที่ของกองบัญชาการกองทัพเรือ ส่วนในด้านตะวันออกไม่มีการซ่อมแซมใด ๆ ต่อมาในสมัยรัชกาลที่1 มีการรื้อซากป้อมและกำแพงเมืองฝั่งตะวันออกทิ้ง และมีการตัดถนนทับพื้นที่ดังกล่าว
.
หลังจากที่รู้เรื่องราวและประวัติศาสตร์ความเป็นมาของพื้นที่มิวเซียมสยามและบริเวณรอบ ๆ แล้ว นายกบแดงก็ขอเชิญชวนทุกท่านมาสัมผัสบรรยากาศจริงกันในช่วงเทศกาลสงกรานต์นี้ถ้ายังไม่รู้ว่าจะไปเที่ยวไหนดีแวะมามิวเซียมสยามกันนะครับ เข้าชมฟรีพร้อมมีของที่ระลึกเล็ก ๆ น้อย ๆ แจกกันด้วย หรือจะแต่งชุดไทยมาถ่ายภาพสวย ๆ กับตึกมิวเซียมสยามก็เก๋อย่าบอกใคร ^_^