ภาพที่ 2: ภาพถ่ายจิตรกรรมฝาผนังในเขตมธุบนี โดยวิลเลียม อาร์เชอร์

แหล่งที่มาภาพ: Unknown. Mithila Paintings- A Brief History. (n.d.). [Online]. Accessed 2021 Dec 8. Available from: http://www.mithilapaintings-eaf.org/history.html

          หลังจากที่ภาพวาดมธุบนีมีชื่อเสียงโด่งดังไปทั่วโลก รัฐบาลพิหารจึงมองหาลู่ทางในการเพิ่มรายได้ให้กับคนในชุมชนที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก ตั้งแต่ปีค.ศ. 1968 เป็นต้นมา หน่วยงานรัฐได้ส่งเสริมให้ผู้หญิงชาวไมถิลีหันมาวาดภาพมธุบนีเพื่อการค้า แทนที่จะประดับประดาบ้านเรือนเพียงอย่างเดียว ภาพมธุบนีจึงถูกเขียนลงบนวัสดุต่างๆ เช่น กระดาษ ผืนผ้า และของฝากนักท่องเที่ยว เป็นการสร้างรายได้ให้กับกลุ่มแม่บ้านเพื่อจุนเจือครอบครัว งานศิลป์มธุบนีจึงกลายเป็นของที่ระลึกยอดนิยมที่คนต่างถิ่นพากันซื้อหายามมาเยือนรัฐพิหาร

          อย่างไรก็ตาม รัฐบาลพิหารไม่ได้ส่งเสริมมธุบนีในด้านธุรกิจเท่านั้น หน่วยงานรัฐได้ลงพื้นที่ไปยังชุมชนต่างๆ ในเขตมธุบนีเพื่ออนุรักษ์ศิลปะพื้นบ้านและสืบสานประเพณีที่เกี่ยวข้องกับงานจิตรกรรม กรรมวิธีของช่างฝีมือไมถิลีจึงถูกเผยแพร่ให้คนนอกได้เรียนรู้ ขั้นตอนพื้นฐานของงานศิลป์มธุบนีเริ่มจากการร่างภาพลงบนวัตถุด้วยดินสอ ก่อนใช้พู่กันที่ทำจากกิ่งไม้ทุบปลายขับเน้นเส้นดำ หลังจากนั้นศิลปินจะใช้สีธรรมชาติแต่งแต้มภาพที่วาดไว้ จิตรกรจะไม่ปล่อยให้มีพื้นที่ว่างมากเกินไป ลวดลายดอกไม้ ต้นไม้ และสัตว์นานาชนิดจึงถูกวาดเพื่อประดับฉากหลัง จิตรกรรมมธุบนีแต่ละชุมชนมีลักษณะเฉพาะแตกต่างกัน สามารถแบ่งออกเป็นสามสกุลช่างใหญ่ๆ ได้แก่ กัจนี (Kachni) ภารนี (Bharni) และโคธนะ (Godhana)

          ภาพวาดสกุลช่างกัจนีมีลายเส้นที่อ่อนช้อยที่สุดในบรรดาจิตรกรรมมธุบนี ช่างฝีมือสกุลนี้จะใช้เพียงสีแดงและดำในการวาดภาพ งานศิลป์กัจนีถูกถ่ายทอดกันมาในชุมชนกายัสถะ (Kayastha) แห่งรัฐพิหารและเบงกอลตะวันตก ในส่วนของภารนีจะโดดเด่นด้วยลายเส้นทึบหนาและสีสันบาดตา วิชาสกุลช่างภารนีจะถูกเผยแพร่ในกลุ่มสตรีวรรณะพราหมณ์รัฐพิหาร และสำหรับสกุลช่างสุดท้าย โคธนะจะแตกต่างจากกัจนีและภารนีที่สืบทอดมาในหมู่ชนชั้นสูงแต่โบราณ ช่างฝีมือโคธนะคือผู้หญิงในชุมชนทุสาธ (Dusadh) ซึ่งเป็นกลุ่มดาลิต (Dalit) หรือคนนอกวรรณะที่อาศัยทางตะวันออกของประเทศอินเดีย จิตรกรรมสกุลช่างโคธนะจะไม่เน้นไปที่ภาพเทพเจ้าหรือตัวบุคคล แต่นิยมทำเป็นลวดลายเรขาคณิตที่คล้ายกับการตกแต่งกำแพงบ้านในอดีต บางครั้งช่างฝีมือจะใช้เพียงสีดำในการวาดภาพหรือแกะสลักวัตถุให้เห็นเป็นลายเส้นเด่นชัดเท่านั้น

          จะเห็นได้ว่าภาพวาดจากสามสกุลช่างมีความเกี่ยวพันกับผู้คนแต่ละชุมชน ทว่าสิ่งที่เหมือนกันคือความผูกพันของชาวไมถิลีที่มีต่องานศิลป์มธุบนีมาเนิ่นนาน หากใครมีโอกาสได้ไปเยือนรัฐพิหารช่วงเทศกาลจะได้ชมภาพวาดที่ประดับบนกำแพงและผนังของบ้านแต่ละหลัง ภาพจิตรกรรมถูกวาดขึ้นในโอกาสสำคัญเพื่อเป็นสิริมงคลแก่คนในบ้าน และเช่นเดียวกับท้าวชนกแห่งมิถิลา ชาวไมถิลีในปัจจุบันยังคงถือว่างานวิวาห์คือพิธีสำคัญของครอบครัว ตามธรรมเนียมของคนในพื้นที่ ผู้หญิงในตระกูลจะร่วมกันสร้างห้องหอที่เรียกว่าโกหะบาร์ ฆระ (Kohbar Ghar) ภายในตกแต่งด้วยภาพวาดมธุบนีสีสวยสด สัญลักษณ์มงคลที่มีความหมายถึงความอุดมสมบูรณ์ เช่น ดอกบัว ฝูงปลา สกุณา และอสรพิษเกี่ยวกระหวัดจะถูกวาดลงบนผนัง คู่บ่าวสาวจะอยู่แต่ในห้องเป็นเวลาสามวันสามคืนเพื่อทำความรู้จักกันและกัน และในคืนที่สี่ของการแต่งงาน หนุ่มสาวจะทำการร่วมคู่เพื่อเป็นสามีภรรยาอย่างถูกต้อง ประเพณีดังกล่าวมีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างความสนิทชิดเชื้อแก่คู่บ่าวสาว รวมถึงเป็นกิจกรรมกระชับสัมพันธ์ของผู้หญิงในครอบครัวที่มารวมตัวเพื่อวาดภาพมธุบนี