เมื่อพูดถึงงานอดิเรก การสะสมของเล่นเป็นสิ่งที่ผู้เขียนชื่นชอบเป็นอย่างมาก ด้วยความชอบเล่นของเล่นมาตั้งแต่วัยเด็กจนกระทั่งเมื่อโตขึ้นก็ยังรู้สึกมีความสุขจากการเล่นของเล่น แต่ภารกิจของชีวิตในวัยผู้ใหญ่ทำให้หลงลืมความสุขในวัยเด็กไปเสียสนิท โชคดีที่ผู้เขียนได้พบกับพิพิธภัณฑ์ของเล่น Batcat Museum & Toy Thailand ซึ่งพาผู้เขียนหวนคืนสู่ความสุขในวัยเด็กอีกครั้ง ทว่าประสบการณ์การอยู่ท่ามกลางของเล่นในครั้งนี้กลับให้มุมมองที่ต่างออกไปจากเดิม “ของเล่นที่เป็นมากกว่าของเล่น”
Batcat Museum & Toy Thailand เป็นพิพิธภัณฑ์ที่จัดแสดงของเล่นจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นของเล่นที่มาจากฝั่งยุโรป หรือที่มาจากเอเชีย เจ้าของพิพิธภัณฑ์ คือ คุณสมชาย นิติมงคลชัย (คุณแดง) เล่าว่าแรงบันดาลใจในการสร้างพิพิธภัณฑ์เกิดขึ้นจากความต้องการนำคอลเลกชันของเล่นที่สะสมอยู่มาแบ่งปันให้คนทั่วไปได้ชม ได้มองเห็นถึงเสน่ห์ของของเล่นเช่นเดียวกับที่เขามองเห็น อีกทั้งยังเล็งเห็นถึงโอกาสด้านธุรกิจและการตลาดที่สามารถใช้พื้นที่พิพิธภัณฑ์ของเล่นแห่งนี้เป็นสถานที่สำหรับการเรียนรู้และสร้างรายได้ผ่านการเปิดพื้นที่และสร้างกิจกรรมต่าง ๆ โดยพิพิธภัณฑ์เก็บค่าเข้าชมคนละ 100 บาท ซึ่งผู้เขียนมองว่าคุ้มค่าที่สุดเมื่อแลกกับการได้รับประสบการณ์ใหม่ที่ได้รับหลังจากนี้
การจัดแสดงของเล่นที่ผู้เขียนสังเกตเห็นนั้นมีการจัดแบ่งโซนของเล่นที่แตกต่างและหลากหลายกันออกไปไม่ว่าจะเป็น จัดวางตามยุคสมัยที่เริ่มมีการผลิตของเล่นออกมาตั้งแต่ปี 60s จนถึงยุคปัจจุบัน จัดวางตามวัสดุที่ใช้ในการผลิต (สังกะสี พลาสติก) หรือจัดวางตามโซนประเทศผู้ผลิตของเล่นรายใหญ่อย่างญี่ปุ่นกับอเมริกา เป็นต้น การจัดแบ่งโซนของเล่นที่แตกต่างกันนี้เพื่อให้ผู้เข้าชมมีทางเลือกที่จะเพลิดเพลินกับการเดินชมของเล่นในแต่ละโซนตามความสนใจของตัวเองได้ ในการตกแต่งพื้นที่โดยรวมทั้งโถงทางเดิน ลิฟต์ ห้องน้ำในแต่ละชั้นจะมีการตกแต่งด้วยสิ่งของต่าง ๆ ที่สื่อถึงความเป็นของเล่นหรือตัวละครที่มาจากการ์ตูนอย่างโมเดลจำลองขนาดใหญ่ วอลเปเปอร์ลวดลายการ์ตูน การจัดแสงสร้างบรรยากาศด้วยหลอดไฟที่ทำให้นึกถึงบางฉากบางตอนของการ์ตูนเรื่องแบทแมนที่เป็นหัวใจของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ ของเล่นในแต่ละโซนถูกจัดแสดงในตู้กระจกอย่างอัดแน่น แต่ก็สร้างความประทับใจให้ผู้เขียนไม่น้อยที่ได้เห็นของเล่นจำนวนมาก
ภาพที่ 1 การจัดแสดงของเล่นจำนวนมากที่ดูละลานตาภายในพิพิธภัณฑ์
จุดขายสำคัญของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้คงเป็นอย่างอื่นไม่ได้ นอกจากของเล่นจากเรื่องแบทแมน การ์ตูนเรื่องโปรดของเจ้าของพิพิธภัณฑ์และนำมาสู่การตั้งชื่อพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ ผู้เขียนมีโอกาสได้พูดคุยกับคุณแดงขณะเดินชมคอลเลกชันแบทแมนก็ได้ฟังเรื่องราวที่น่าสนใจว่า Batman & Robin : Tin Robot Tada Toys Japan 1966 หุ่นยนต์สังกะสีคู่หูตัวละครแบทแมนกับโรบินที่ผลิตจากสังกะสี ประเทศญี่ปุ่นในยุค 60s ที่มีมูลค่าราคาสูงถึงคู่ละ 1 ล้านบาท ด้วยเป็นของเล่นสไตล์วินเทจที่มีการใช้วัสดุพิเศษผลิตเฉพาะในยุคหนึ่งเท่านั้น ร่วมกับการออกแบบลวดลายบนตัวหุ่นยนต์ด้วยลายเส้นที่ไม่สามารถหาดูได้อย่างใกล้ชิดในปัจจุบัน กลายเป็นของเล่นในยุคอดีตที่มีความคลาสสิคและเป็นต้นแบบให้กับของเล่นมากมายที่มาจากการ์ตูนเรื่องแบทแมนโดยเฉพาะของเล่นจำพวกหุ่นยนต์ ณ ตอนนี้
คุณแดงยังเล่าว่า “ถ้าใครเก็บสะสมครบชุดนี้คือที่สุดแล้วของการเป็นแฟนพันธุ์แท้แบทแมน” ในฐานะ
นักสะสมผู้เขียนก็เห็นด้วย เพราะช่วงเวลาของการผลิตเกิดขึ้นมานานแล้ว จำนวนของเล่นที่ยังคงหลงเหลือมาถึงปัจจุบันมีจำนวนเพียงน้อยนิด ยิ่งสภาพที่ครบสมบูรณ์ตั้งแต่ตัวชิ้นของเล่นจนถึงตัวกล่องที่บรรจุก็ยิ่งลดจำนวนลงไปอีกโดยเฉพาะของเล่นแนววินเทจ หรือของเล่นที่มีความคลาสสิคเก่าแก่ จึงเป็นเรื่องยากมากในการตามหาของเล่นแต่ละชิ้นที่ยังมีสภาพสมบูรณ์ ซึ่งคุณแดงต้องใช้เวลาในการเพียรตามหาหุ่นยนต์โรบินนานถึง 15 ปีจึงจะได้มาครอบครองเพื่อให้ครบคู่อย่างที่เห็น และคุณแดงยังเล่าเสริมอีกว่า ตัวเขาต้องบินไปรับสินค้าที่ประเทศญี่ปุ่นด้วย
ตัวเองและราคาของหุ่นยนต์สูงถึง 6 แสนบาทในขณะนั้น
ภาพที่ 2 แบดแมน & โรบิน ของเล่นที่มีทั้งมูลค่าราคาสูงและคุณค่าทางจิตใจที่เจ้าของเฝ้าเพียรตามหา
นอกจากของเล่นที่กล่าวไปแล้วใครที่สนใจของเล่นจากเรื่องแบทแมนแนวอื่น ผู้เขียนแนะนำคอลเลกชันของเล่นชุด “10 ลำดับของเล่นแบทแมนวินเทจ ยุค 60” ของเล่นชุดนี้เป็นของเล่นที่มาจากยุคทศวรรษ 1960-70 ซึ่งเป็นยุครุ่งเรืองของการผลิตตัวการ์ตูนคาแรคเตอร์ Batman Tv Series ที่เริ่มมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1966 ผลิตด้วยวัสดุที่หลากหลาย เช่น พลาสติก ยาง (ซอฟท์) เหล็ก เซรามิก ผ้า กระดาษ ที่ถูกออกแบบมาเป็นของเล่นแบบเซ็ต พร้อมอุปกรณ์ปราบเหล่าร้ายต่าง ๆ ของแบทแมนและผองเพื่อน
ในการตามหาของเล่นสุดหายากต่างๆ เหล่านี้คุณแดงต้องใช้ทั้งเงินและเวลาอย่างมากกว่าจะได้ของเล่นแต่ละชิ้นมา แต่ผู้ชมใช้เวลาเพียงไม่กี่นาทีจ่ายเงินค่าบัตรเข้าชมก็สามารถเข้ามาเยี่ยมชมของเล่นเหล่านี้ได้ รวมถึงของเล่นจากการ์ตูนเรื่องอื่นที่คนส่วนใหญ่รู้จักกัน เช่น โดราเอม่อน อันปังแมน ซุปเปอร์แมน และการ์ตูนเรื่องอื่นๆ อีกมากมาย
การได้เดินชมของเล่นในแต่ละห้องแต่ละโซนนั้น ทำให้ได้เรียนรู้ถึงเรื่องราวและความเป็นมาจากของเล่นในแต่ละชิ้นที่เจ้าของพิพิธภัณฑ์ต้องใช้ความทุ่มเทอย่างมากกว่าที่จะได้มา หากคิดในอีกมุมหนึ่งจะเห็นได้ว่าของเล่นเป็นมากกว่าของเล่น ของเล่นเป็นวัตถุวัฒนธรรมที่ช่วยสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมกับความหมายที่เกิดขึ้นในแต่ละยุคสมัย หรือพื้นที่ทางกายภาพที่ต่างกัน อาทิ วัฒนธรรมที่มาจากอุตสาหกรรมการผลิตสินค้า เราจะเห็นได้ว่าการ์ตูนแบทแมนในยุคหนึ่งได้รับความนิยมเป็นอย่างมากจนถึงกับมีการผลิตเป็นของเล่นออกมาจำนวนมากทั้งในฝั่งยุโรปเลยไปถึงประเทศแถบเอเชียอย่างญี่ปุ่น ฉะนั้นแล้วความหมายของของเล่นจึงไม่ใช่แค่ของที่มีไว้ให้เล่น แต่เป็นสิ่งที่สามารถสร้างรายได้มหาศาลภายใต้กระแสวัฒนธรรมความชื่นชอบการ์ตูนแบทแมนของผู้คนในยุคทศวรรษ1960-70
ขณะเดียวกันใช่ว่าของเล่นทุกชิ้นที่เกิดขึ้นในยุคทศวรรษ1960-70 จะได้รับความนิยมเสมอไป ความนิยมในของเล่นขึ้นอยู่กับว่าของเล่นชิ้นนั้นถูกออกแบบผ่านตัวละครการ์ตูนเรื่องใดเป็นองค์ประกอบหลักด้วย ดังเช่นการ์ตูนเรื่อง Batman Tv Series เป็นการ์ตูนที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในตอนนั้นจึงมีอิทธิพลต่อการกระจายวัฒนธรรมที่ส่งผลไปในวงกว้าง ซึ่งรวมไปถึงวัฒนธรรมอุตสาหกรรมการผลิตด้วยนั่นเอง แม้ปัจจุบันความนิยมของการ์ตูนแบทแมนอาจลดลงไปตามยุคสมัยหากแต่ของเล่นเหล่านี้กลับยังคงมีมูลค่าที่สูงขึ้นจนน่าเหลือเชื่อเมื่อเทียบกับราคาแรกเริ่มของการวางขาย ส่วนหนึ่งก็เป็นเพราะการให้คุณค่า หรือความหมายกับสิ่งของที่คนบางกลุ่มอย่างนักสะสมของเล่นนั้นมีต่อของเล่น แบทแมนจึงยังได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง
ภาพที่ 3 ของเล่นจากต่างยุคต่างสมัย และบริบทวัฒนธรรม
การได้มาเข้าชมพิพิธภัณฑ์ในครั้งนี้ถือว่าเป็นประสบการณ์ที่ดีสำหรับผู้เขียนที่ไม่ได้แค่มาในฐานะคนที่มีความชื่นชอบในการสะสมของเล่นเท่านั้น หากในอีกมุมหนึ่งก็ได้เรียนรู้และคุยกับตัวเองมากขึ้นผ่านการได้มีโอกาสเข้าไปอยู่ในดินแดนของเล่นที่เกิดขึ้นในพิพิธภัณฑ์ เช่น การได้พาตัวเองย้อนกลับไปสู่ความทรงจำในวัยเด็กที่ชีวิตประจำวันในช่วงเวลาหนึ่งเคยได้รับความอบอุ่นจากของเล่นเหล่านี้ในฐานะเพื่อนคนหนึ่ง เมื่อโตขึ้นก็อาจหลงลืมเพื่อนเก่าคนนี้ไปบ้าง แต่พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นสถานที่ที่ช่วยเรียกความทรงจำที่ดีเหล่านั้นกลับคืนมาให้ ตลอดจนความเข้าใจในเรื่องราวต่าง ๆ ของสิ่งที่จัดแสดงผ่านการวิเคราะห์วัตถุ ในส่วนนี้ผู้เขียนมองว่าไม่ได้ต่างไปจากการเข้าชมพิพิธภัณฑ์แห่งอื่นที่จัดแสดงวัตถุโบราณที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์เลย เพราะแม้ประเภทวัตถุที่จัดแสดงต่างกันแต่สิ่งของทุกชิ้นล้วนมีคุณค่า ความหมาย และเรื่องราวในตัวของมันเองผ่านประสบการณ์ที่มนุษย์มอบให้ พิพิธภัณฑ์ Batcat Museum & Toy Thailand ออกจากกรอบหรือภาพจำแบบเดิม เป็นพิพิธภัณฑ์ในแบบฉบับที่ไม่ซ้ำใครและเป็นเป็นอีกสถานที่หนึ่งที่ผู้เขียนอยากจะแนะนำให้คนรุ่นใหม่เข้ามาใช้พื้นที่แห่งนี้สำหรับการเรียนรู้นอกห้องเรียน