ภาพที่ 1 พระปรางค์วัดอรุณราชวราราม (วัดแจ้ง)

แหล่งที่มาภาพ:  https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Templo_Wat_Arun,_Bangkok,_Tailandia,_2013-08-22,_DD_37.jpg#mw-jump-to-license

 

               วัดอรุณราชวราราม หรือที่เรียกกันอย่างคุ้นเคยว่าวัดแจ้ง นับเป็นวัดแห่งแรกที่ปรากฏภาพบนแสตมป์ไทย นั่นคือ “แสตมป์ชุดวัดแจ้ง” ออกวางจำหน่ายในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2448 (ร.ศ. 124) ศาสตราจารย์เซซาเร แฟรโร (Cesare Ferro) ชาวอิตาเลียน ได้ออกแบบแสตมป์ชุดนี้อย่างเป็นมุมมองใหม่

               ที่ผ่านมาแสตมป์พระบรมฉายาลักษณ์ หรือแสตมป์พระรูปมักเป็นภาพพระมหากษัตริย์เท่านั้น แต่ชุดนี้ต่างออกไป เพราะมีรูปเด็กผมจุกเชิญกรอบพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ที่ซุ้ม และมีพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามริมแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นฉากหลัง ความประทับใจบวกจินตนาการคือต้นทางของการออกแบบแสตมป์ชุดนี้

 

ภาพที่ 2 แสตมป์ชุดวัดแจ้ง

แหล่งที่มาภาพ:  http://www.stampthailand.com/product/8097/

 

               ล่วงเวลามาถึงวันที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2502 ได้ปรากฏภาพพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามอีกครั้ง บน “แสตมป์ชุดที่ระลึกกีฬาแหลมทอง” ชนิดราคา 2 บาท เป็นภาพเรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์และพระปรางค์วัดอรุณราชวราราม

               สำหรับกีฬาแหลมทอง (SEAP Games) ซึ่งจัดขึ้นที่กรุงเทพฯ ประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2502 เป็นครั้งแรก โดยครั้งนั้นมีสมาชิกเพียง 6 ชาติเท่านั้น ดังสัญลักษณ์ 6 ห่วงบนดวงแสตมป์ด้านบนมุมขวา ปัจจุบันคือกีฬาซีเกมส์ของประเทศในกลุ่มอาเซียนนั่นเอง ทั้งยังเป็นการบันทึกเรื่องกีฬาลงบนแสตมป์ไทยเป็นครั้งแรก ออกแบบโดยกรมไปรษณีย์โทรเลข แต่ละภาพจึงเลือกเฟ้นภาพที่เป็นดั่งสัญลักษณ์ด้านวัฒนธรรมมาอวดโฉมทั้งคนไทยและต่างชาติ

 

ภาพที่ 3 แสตมป์ชุดที่ระลึกกีฬาแหลมทอง

แหล่งที่มาภาพ:   http://www.stampthailand.com/product/7060/

 

               ปีถัดมาบนแสตมป์สองชุดติดกันปรากฏภาพพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามอย่างโดดเด่น ชุดแรก วางจำหน่ายวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2503 นั่นคือ “แสตมป์ชุดที่ระลึกปีสากลแห่งผู้ลี้ภัย” เป็นภาพพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามกับเครื่องหมายปีสากลแห่งผู้ลี้ภัยบริเวณมุมซ้ายด้านบน สำหรับภาพพระปรางค์นับว่าชัดเจนบริเวณกลางภาพ ทั้งยังเด่นชัดที่สุดเท่าที่เคยปรากฏบนดวงแสตมป์ ออกแบบโดย นายเกลา แสงชูโต (กรมไปรษณีย์โทรเลข)

 

ภาพที่ 4 แสตมป์ชุดที่ระลึกปีสากลแห่งผู้ลี้ภัย

แหล่งที่มาภาพ:   http://www.stampthailand.com/product/7061/

 

               นับว่าน่าสนใจมากที่พระปรางค์วัดอรุณราชวรารามได้รับเลือกมาอยู่บนดวงแสตมป์ในวาระเกี่ยวกับเรื่องสิทธิมนุษยชน และมนุษยธรรม อีกทั้งเรื่องผู้ลี้ภัยยังเป็นประเด็นสากลเป็นปัญหาใหญ่ในหลายภูมิภาคทั่วโลกที่ต้องร่วมมือกันแก้ไขจัดการแม้แต่ประเทศไทยก็ยังได้รับผลกระทบเช่นกัน

               สำหรับอีกชุด ออกวางจำหน่ายวันที่ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2503 ได้แก่ “แสตมป์ชุดที่ระลึกราชประชาสมาสัย” เป็นภาพพระปรางค์วัดอรุณราชวราราม ออกแบบให้มองผ่านซุ้มประตู ผู้ออกแบบคือ หม่องหลวงปุ้ม มาลากุล (กรมไปรษณีย์โทรเลข)

               อนึ่ง ราชประชาสมาสัย หมายถึง พระราชาและประชาชนย่อมพึ่งพาอาศัยกัน ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2501 โดยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9) ทรงตั้งพระทัยมั่นพระราชทานสิ่งของจำเป็นสำหรับพสกนิกรผู้ยากจนทั้งในเมือง ชนบท ชนกลุ่มน้อย และทุกศาสนา ล้วนได้รับพระมหากรุณาธิคุณโดยถ้วนหน้าผ่านบริการสาธารณะ ทั้งด้านอาหาร น้ำดื่ม น้ำใช้ การศึกษา การทำกิน และการสาธารณสุข นำมาซึ่งคุณภาพชีวิต

 

ภาพที่ 5 แสตมป์ชุดที่ระลึกราชประชาสมาสัย

แหล่งที่มาภาพ:   http://www.stampthailand.com/product/7062/

 

              หลายปีต่อมา ในวันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2509 “แสตมป์ชุดที่ระลึกงานแสดงสินค้านานาชาติแห่งเอเชีย ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2509” ออกวางจำหน่าย เป็นภาพสัญลักษณ์งานแสดงสินค้านานาชาติแห่งเอเชีย ครั้งที่ 1 มีรูปพระวิษณุกรรมยืนอยู่กลางแผนที่ทวีปเอเชีย ประดับด้วยช่อชัยพฤกษ์เหนือพระปรางค์วัดอรุณราชวราราม และสิ่งก่อสร้างแบบศิลปะไทย ออกแบบโดย นายจุลจิตร สิงหเสนี (กรมเศรษฐสัมพันธ์ กระทรวงพาณิชย์)

 

ภาพที่ 6 แสตมป์ชุดที่ระลึกงานแสดงสินค้านานาชาติแห่งเอเชีย ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2509

แหล่งที่มาภาพ:   https://www.stampsac.com/product/45/

 

               กล่าวได้ว่า พระปรางค์วัดอรุณราชวรารามโดดเด่นอีกครั้งเป็นดั่งสัญลักษณ์สำคัญในงานแสดงสินค้าระดับทวีป แถมจัดเป็นครั้งแรกอีกด้วย ทวีปเอเชียมีหลายสิบประเทศย่อมผ่านสายตาผู้คนมากมาย แม้ทำหน้าที่เพียงบนดวงแสตมป์ แต่ก็น่าสนใจที่งานมหกรรมนานาชาติทางด้านเศรษฐกิจ การค้าการขาย นักออกแบบเลือกพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามมาอยู่ในภาพด้วย

                นับจากปี พ.ศ. 2426 – 2509 อาจกล่าวได้ว่าพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามเป็นพุทธสถานแห่งเดียวที่ปรากฏบนแสตมป์ไทย (ยกเว้นเพียงครั้งเดียวในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2500 ที่มีแสตมป์ภาพพระปฐมเจดีย์ ในชุดที่ระลึกฉลอง 25 พุทธศตวรรษ) จึงเท่ากับว่าตลอด 83 ปี กิจการไปรษณีย์ไทย นับจากแสตมป์ชุดวัดแจ้งซึ่งเป็นชุดแรก พระปรางค์วัดอรุณราชวรารามปรากฏบนแสตมป์ไทยทั้งสิ้นถึง 5 ชุดด้วยกัน และในยุคต่อมา พระปรางค์วัดอรุณราชวรารามก็ยังปรากฏบนดวงแสตมป์ของไปรษณีย์ไทยในวาระต่าง ๆ อีกไม่น้อย

                ทุกวันนี้ พระปรางค์วัดอรุณราชวรารามเป็นแลนด์มาร์คสำคัญ ทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติสามารถชื่นชมได้อย่างเต็มตาไม่ว่าทางบกหรือทางน้ำ แต่หากอยากทบทวนวันเวลาก็ยังชมได้ผ่านภาพดวงแสตมป์ชุดต่าง ๆ ข้างต้น ซึ่งจะเห็นถึงความสำคัญและความสัมพันธ์กับบริบทต่าง ๆ อย่างโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์

 

ข้อมูลอ้างอิง

หนังสือ 125 ปี ไปรษณีย์ไทย

หนังสือ 130 ปี กิจการไปรษณีย์ไทย และ 10 ปี บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด

หนังสือ 130 ปี ตราไปรษณียากร เล่ม 1

https://th.m.wikipedia.org/wiki/ซีเกมส์

http://www.tsdf.nida.ac.th/th/royally-initiated-projects/10811-